Matka

Tytułowa matka to Pelagia Własowa - prosta, skromna i religijna kobieta z rosyjskiej prowincji, całe życie podporządkowana tyranii męża-alkoholika. Po jego śmierci Pelagia intensywnie wspiera działalność socjaldemokratyczną swojego syna Pawła. Akceptuje zebrania towarzyszy w swoim domu oraz płomienne wystąpienia syna na manifestacjach antycarskich. Gdy Paweł zostaje aresztowany, matka przejmuje część jego obowiązków i sama staje się działaczką rewolucyjną. Pierwszy w dziejach literatury w pełni socrealistyczny utwór. Książka została trzykrotnie zekranizowana, głównie w formie radzieckich filmów propagandowych. Maksim Gorki (1868-1936) - rosyjski pisarz, publicysta, działacz komunistyczny. Urodził się w ubogiej rodzinie i od dziecka ciężko pracował fizycznie. Z obserwacji społecznej niesprawiedliwości i nędzy życia na prowincji narodziła się jego fascynacja ruchami socjaldemokratycznymi. Marzył o wyrównaniu szans, powszechnej edukacji i służbie zdrowia, o godnym życiu również dla niższych klas społecznych. Jego utwory (m.in. "Matka") wyrażały te postulaty, zawierały też krytykę porządku carskiego. W związku z powyższym uchodził za inicjatora socrealizmu w literaturze. Zapatrzony w idee Gorki nie popierał rewolucji październikowej ani rządów Lenina. Na skutek konfliktu z władzami opuścił kraj. Partia zabiegała jednak o jego poparcie ze względu na wymowę jego twórczości. Po powrocie do Rosji został pierwszym przewodniczącym Związku Pisarzy ZSRR.